کد مطلب:107031 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:151
[صفحه 694] مدخول و مدخل: كسی كه در عقلش بیماری و نقصی است، تنكوه: در آن اثر می كند، تستحیله: دگرگون می كند او را، (سخنان نگهداری شده، و رازهای نهان آشكار گردیده و (كل نفس بما كسبت رهینه) و مردم ناقصند و معیوب، مگر آن را كه خدا نگه دارد آن كه سوال می كند، درشتخوست و پاسخ دهنده در رنج و زحمت است، آن كه از همه بهتر می اندیشد، خوشنودی و خشم، او را از اندیشه ی صحیح باز می گرداند، و آن كه عقلش از همه استوارتر است، یك نگاه او را از راه به در برد، و یك كلمه حال او را دگرگون سازد. این بخش از سخنان امام (ع) در مقام موعظه است، نخست شنوندگان را موعظه كرده كه گفته هایشان محفوظ و رازهای نهانی آنها آشكار است، در مواردی كه آنان در راه طاعت خدا خود را به زحمت انداخته اند. سرائر: آنچه در دلها از عقاید و نیتها و نظایر آن پوشیده است. از معاذ بن جبل نقل كرده اند كه از پیامبر (ص) درباره ی قول خدای تعالی: یوم تبلی السرائر پرسیدم: این اسراری كه روز قیامت آشكار می شوند، چیستند؟ فرمود: رازهای نهان شما همان اعمال شما از نماز، روزه، زكات، وضو، غسل جنابت و هر واجبی از واجبات است زیرا همه ی این عمال رازهای پنهانی اند، پس اگر شخص بخ واهد، می گوید: نماز خواندم در صورتی كه نخوانده، و اگر بخواهد می گوید وضو گرفته ام در صورتی كه وضو نگرفته است. كلمه: رهینه، را استعاره برای نفس آورده است از آن رو كه نفس به طور پنهانی متكی به اعمال زشتی است كه مرتكب می شود و همانطوری كه گروه گیرنده به مالی كه در برابر او قرار گرفته، متكی است. و این عبارت از آیات قرآن مجید است. مقصود امام (ع) توجه دادن به سخن درست و نیت خیر و انجام اعمال شایسته است. آنگاه توجه داده است بر كاستیهای طبیعی انسان كه نیاز دارد تا از راه اكتساب آنها را جبران كند. امام (ع) سوال كننده ی مردم را توصیف كرده است بر این كه پرسش او بیرون از حدی است كه سزاوار پرسش است، زیرا هدف او آزمایش است نه آگاهی، و پاسخ دهنده را توصیف به زحمت در پاسخ گفتن نموده به خاطر كمی دانشش، و فرموده است آن كه از همه بهتر می اندیشد ممكن است خوشنودی، یا خشمی كه در او پیدا می شود باعث شود از اندیشه اش باز گردد، در عین این كه مصلحت را در همان می داند و آن كه از همه استوارتر است یعنی در راه خدا نستوهتر و در طاعت او نیرومندتر است، یك نگاه در او اثر می كند، یعنی كسی كه با نظر هیبت بر او می نگرد او را تحت تاثیر قرار می ده د، و یك كلمه او را دگرگون می سازد و در نتیجه از راه حق منحرف می شود! و ممكن است كه مقصود از یك نگاه و یك كلمه، از جانب كسانی باشد كه به دنیا و لذتهای دنیا او را می خوانند.
صفحه 694.